اصطلاحات گمرکی | 50 اصطلاح رایج در گمرک

اصطلاحات گمرکی کلمات و عباراتی است که در فرآیند واردات و صادرات کالاها به کار می‌روند؛ این اصطلاحات نه تنها برای تسهیل امور گمرکی ضروری هستند، بلکه کمک می‌کنند تا با قوانین و مقررات مختلف آشنا شوید و از مشکلات احتمالی جلوگیری کنید. این اصطلاحات، در واقع زبان مشترک تجارت بین‌المللی هستند که برای تسهیل مراحل گمرکی به‌کار می‌روند. 

اصطلاحات گمرکی چیست؟ آشنایی با اصطلاحات بازرگانی و گمرکی

اصطلاحات گمرکی و ترخیص کالا یکی از مهم‌ترین بخش‌های دنیای تجارت بین‌الملل است که آشنایی با آن‌ها برای هر واردکننده و صادرکننده ضروری است. دانستن این مفاهیم باعث می‌شود روند ترخیص کالا از گمرک با سرعت، دقت و هزینه کمتر انجام شود. برخی از اصطلاحات مهم گمرکی را در متن زیر آورده ایم:

تشریفات گمرکی چیست؟ (Customs Clearance Formalities)

تشریفات گمرکی مجموعه‌ای از فرآیندها و الزامات قانونی است که برای ترخیص کالا از گمرک باید طی شود. این فرآیند شامل:

• ارائه اسناد و مدارک لازم
• دریافت مجوزهای قانونی
• پرداخت عوارض گمرکی
• انجام بازرسی‌های فیزیکی

پروانه سبز گمرکی چیست؟

پروانه سبز گمرکی که در گذشته به نام برگ سبز گمرکی شناخته می‌شد، سند رسمی ترخیص نهایی کالا از گمرک و مجوز خروج آن از محدوده گمرکی است. صدور این پروانه به معنای تسویه کامل با گمرک بابت حقوق ورودی کالا است.
با الکترونیکی شدن فرآیندها، این سند دیگر به‌صورت کاغذی صادر نمی‌شود و جای خود را به تأییدیه نهایی در سامانه EPL داده است.

قبض انبار گمرک

قبض انبار گمرک سندی است که انبار گمرک هنگام تحویل گرفتن کالا صادر می‌کند. هر کالایی که وارد محدوده گمرکی شود، در دفاتر انبار ثبت و رسیدی با عنوان قبض انبار صادر می‌شود که شامل اطلاعات زیر است:

• نام صاحب کالا
• نام شرکت حمل‌ونقل
• نوع و وزن کالا
• تعداد و نوع بسته‌بندی
• تاریخ ورود به مرز
• وضعیت محموله (سالم یا آسیب‌دیده)
• محل و مدت نگهداری کالا

کالای متروکه در گمرک

کالای متروکه به محموله‌ای گفته می‌شود که بیش از مدت تعیین‌شده در قبض انبار (معمولاً ۹۰ روز و در برخی گمرکات ۶۰ روز) در انبار باقی بماند. پس از این مدت، کالا به حالت تعلیق درآمده و سپس به مالکیت گمرک و دولت درمی‌آید.

ترخیصیه چیست؟

ترخیصیه سندی است که توسط شرکت حمل صادر و به گمرک ارائه می‌شود تا اعلام کند صاحب کالا تمامی هزینه‌ها و کارمزدهای مربوطه را پرداخت کرده و هیچ بدهی به شرکت حمل ندارد. در گذشته، ترخیصیه ممکن بود به شکل قبض چاپی، رسید ماشینی یا حتی مهر و دست‌نوشته روی قبض انبار صادر شود.

ترخیصیه الکترونیکی

ترخیصیه الکترونیکی امروزه با دیجیتالی شدن فرآیندها، جایگزین نسخه‌های قدیمی شده است. شرکت‌های حمل موظف‌اند صدور و تأیید این سند را در سامانه EPL به‌صورت غیر حضوری انجام دهند.

ترخیص کار کیست؟ (Customs Broker)

ترخیص کار شخصی است که با داشتن پروانه رسمی کارگزاری گمرک، از طرف صاحب کالا و با وکالت قانونی، تمامی مراحل اداری و قانونی ترخیص را انجام می‌دهد. برای انجام امور گمرکی، بسیاری از بازرگانان از خدمات ترخیص کار یا حق‌العمل‌کار گمرکی استفاده می‌کنند. پروانه کارگزاری گمرکی از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران صادر می‌شود و اعتبار آن برای ترخیص کالا از تمام گمرکات کشور است.

کوتاژ چیست؟

کوتاژ شماره‌ای اختصاصی است که پس از ثبت اظهارنامه واردات یا صادرات در گمرک، به آن اختصاص داده می‌شود. این شماره در گذشته پس از لاک و مهر کردن پرونده صادر می‌شد، اما امروزه با ثبت اظهارنامه در سامانه EPL، به‌صورت سیستمی و آنلاین قفل و صادر می‌گردد. درواقع، خروجی نهایی ثبت اظهارنامه در سامانه EPL همان شماره کوتاژ است که برای پیگیری پرونده گمرکی استفاده می‌شود.

پروانه صادراتی یا کوتاژ صادراتی

پروانه صادراتی همان شماره کوتاژ برای محموله‌های صادراتی است. این شماره زمانی اهمیت ویژه پیدا می‌کند که واردات در مقابل صادرات یا همان تهاتر ارزی (مبادله کالا ) انجام می‌شود، زیرا ارائه آن به گمرک برای تکمیل مراحل قانونی الزامی است.

دموراژ چیست؟

دموراژ (Demurrage) جریمه‌ای است که شرکت حمل‌ونقل از صاحب کالا دریافت می‌کند، زمانی که محموله در موعد مقرر تخلیه یا کانتینر بازگردانده نشود. هر محموله یک مدت زمان مجاز (Free Time) دارد که در این بازه، صاحب کالا می‌تواند بدون هزینه اضافی کانتینر را تخلیه کند. پس از پایان این زمان، برای هر روز تأخیر جریمه‌ای دریافت می‌شود که به آن دموراژ گفته می‌شود.

دلایل اهمیت آشنایی با اصطلاحات گمرکی

در جدول زیر به دلایل اهمیت اصطلاحات گمرگی پرداخته ایم:

پرکاربردترین اصطلاحات گمرکی

پرکاربردترین اصطلاحات گمرکی شامل کلماتی است که در اکثر فرآیندهای واردات و صادرات به ‌طور مداوم استفاده می‌شوند. این اصطلاحات به‌ویژه در ارتباط با مدارک گمرکی و فرآیندهای حمل و نقل به‌کار می‌روند و برای هر کسی که به تجارت بین‌المللی مشغول است، ضروری هستند. برای مثال، وقتی صحبت از اصطلاحات انگلیسی گمرکی می‌شود، بسیاری از این کلمات برای اطمینان از دقت در مستندات به زبان بین‌المللی به کار می‌روند. در ادامه با پرکاربرد ترین اصطلاحات گمرکی آشنا می شویم:

اصطلاحات مربوط به ترخیص کالا

این اصطلاحات برای سرعت بخشیدن به روند ترخیص و کاهش مشکلات حقوقی و مالی بسیار مهم هستند؛ آشنایی با این اصطلاحات می‌تواند به شما در جلوگیری از تاخیر و مشکلات در ترخیص کالا کمک کند.

در اینجا برخی از پرکاربردترین اصطلاحات مربوط به ترخیص کالا را نام می‌بریم:

1. کارت ترخیص (Customs Clearance Certificate)
   این کارت به‌عنوان مجوز رسمی برای آزادسازی کالا از گمرک صادر می‌شود. برای دریافت این کارت، باید تمامی مراحل قانونی و مستندات مربوطه تکمیل شده باشد.
2. تعرفه گمرکی (Customs Duty)
   تعرفه‌ای است که برای واردات کالاها به کشورها اعمال می‌شود و بر اساس نوع کالا و ارزش آن تعیین می‌شود.
3. مجوز ورود (Import License)
   مجوزی است که برای واردات برخی از کالاهای خاص نیاز است و معمولاً برای کالاهایی که نیاز به کنترل یا محدودیت دارند صادر می‌شود.
4. صورت‌جلسه ترخیص (Customs Declaration)
   مستنداتی که شامل تمامی اطلاعات مربوط به کالا، ارزش، کشور مبدا و سایر اطلاعات لازم است و برای ترخیص کالا از گمرک باید تکمیل شود.
5. اظهارنامه گمرکی (Customs Declaration Form)
   فرم رسمی است که توسط واردکننده برای اعلام مشخصات کالا به گمرک تکمیل می‌شود تا کالا از گمرک عبور کند.
6. تشخیص ارزش کالا (Valuation of Goods)
   فرایند ارزیابی ارزش کالا برای تعیین میزان مالیات و تعرفه‌هایی است که باید پرداخت شود. این کار معمولاً توسط گمرک انجام می‌شود.
7. پیش‌پرداخت مالیات گمرکی (Customs Duty Prepayment)
   پیش‌پرداخت‌هایی که قبل از ترخیص کالا باید به گمرک پرداخت شوند و معمولاً بر اساس تخمین ارزش کالا انجام می‌شود.

با دانستن این اصطلاحات می‌توانید فرایند ترخیص کالا را با دقت و سرعت بیشتری انجام دهید. این اصطلاحات به صورت بین المللی تدوین شده و در همه کشورها استفاده می شود.

اصطلاحات حمل و نقل

اصطلاحات حمل و نقل به مجموعه‌ای از کلمات و عبارات اطلاق می‌شود که در فرایند جابجایی کالا از مبدا به مقصد به‌ویژه در مراحل انتقال کالا از گمرک تا مقصد نهایی به کار می‌روند. این اصطلاحات برای اطمینان از حمل صحیح و به موقع کالا، کاهش هزینه‌ها و جلوگیری از هرگونه مشکلات قانونی ضروری هستند. همچنین برای موفقیت در تجارت بین‌المللی، آشنایی با اصطلاحات گمرکی به انگلیسی ضروری است تا از هرگونه مشکل گمرکی جلوگیری شود.

در اینجا برخی از اصطلاحات مهم حمل و نقل را نام می‌بریم:

1. ترخیص کالا (Customs Clearance)
   فرایندی است که در آن کالا از گمرک عبور کرده و اجازه ورود به کشور یا صادرات به مقصد را پیدا می‌کند. این مرحله معمولاً به مستندات و پرداخت هزینه‌های گمرکی نیاز دارد.
2. حمل و نقل دریایی (Sea Freight)
   روش حمل و نقل کالا از طریق دریا با استفاده از کشتی است. این روش معمولاً برای حمل بارهای بزرگ یا سنگین استفاده می‌شود.
3. حمل و نقل هوایی (Air Freight)
   ارسال کالا از طریق هواپیما، که معمولاً برای بارهای فوری و سبک‌تر از حمل دریایی استفاده می‌شود.
4. حمل و نقل جاده‌ای (Road Transport)
   شامل حمل کالا از طریق کامیون یا وسایل نقلیه جاده‌ای است که برای مسافت‌های کوتاه یا محموله‌هایی که نیاز به انتقال سریع دارند، مناسب است.
5. حمل و نقل ترکیبی (Intermodal Transport)
   استفاده از دو یا چند روش حمل و نقل مختلف (مثل حمل و نقل دریایی و جاده‌ای) برای جابجایی کالا است.
6. حمل و نقل فریت (Freight Shipping)
   فرایند جابجایی کالا از یک نقطه به نقطه دیگر، که به‌طور معمول از طریق کشتی، هواپیما یا کامیون صورت می‌گیرد.
7. تامین کننده حمل و نقل (Freight Forwarder)
   شرکت یا شخصی است که مسئولیت برنامه‌ریزی و هماهنگی حمل و نقل کالاها از مبدأ به مقصد را بر عهده دارد.
8. تحویل به مقصد (Delivery to Destination)
   فرآیند تحویل کالا به مقصد نهایی پس از عبور از تمامی مراحل گمرکی و حمل و نقل است.

اصطلاحات مربوط به مالیات و عوارض

اصطلاحات مربوط به مالیات و عوارض به کلمات و عبارات مربوط به هزینه‌ها و پرداخت‌هایی اطلاق می‌شود که در فرایند واردات و صادرات کالاها به دولت یا گمرک باید پرداخت شوند. این اصطلاحات برای محاسبه دقیق هزینه‌ها، جلوگیری از پرداخت‌های اضافی و درک صحیح از مالیات‌های مرتبط با کالاها ضروری هستند. در اینجا برخی از اصطلاحات مهم در این زمینه را می‌بریم:

1. مالیات بر واردات (Import Duty)
   این مالیات بر اساس ارزش کالاها و نوع آنها برای واردات به کشور اعمال می‌شود. میزان این مالیات بستگی به تعرفه‌های گمرکی دارد.
2. مالیات بر صادرات (Export Duty)
   برخی کشورها برای صادرات کالاها نیز مالیاتی وضع می‌کنند که این مالیات ممکن است برای کنترل صادرات کالاهای خاص باشد.
3. مالیات ارزش افزوده (Value Added Tax - VAT)
   این مالیات به کالاهایی که در کشور به فروش می‌رسند یا وارد می‌شوند تعلق می‌گیرد و به‌طور معمول توسط مصرف‌کننده نهایی پرداخت می‌شود.
4. عوارض گمرکی (Customs Fees)
   هزینه‌هایی که برای پردازش و بررسی کالاها در گمرک دریافت می‌شود و به‌طور معمول شامل هزینه‌های مدیریتی و خدمات است.
5. هزینه‌های اضافی گمرکی (Additional Customs Charges)
   این هزینه‌ها ممکن است شامل هزینه‌هایی نظیر انبارداری، پردازش اضافه مستندات، یا هزینه‌های مربوط به بررسی‌های امنیتی باشد.
6. مالیات بر ترخیص کالا (Customs Clearance Tax)
   این نوع مالیات برای آزادسازی کالا از گمرک پس از پرداخت سایر هزینه‌ها و حقوق گمرکی اعمال می‌شود.
7. هزینه‌های حمل و نقل گمرکی (Customs Transport Fees)
   این هزینه‌ها برای حمل کالا از گمرک به مقصد نهایی یا انبارهای مورد نظر به کار می‌روند.

اصطلاحات مربوط به مستندات گمرکی

اصطلاحات مربوط به مستندات گمرکی به مجموعه‌ای از اسناد و مدارکی اطلاق می‌شود که برای اثبات صحت و قانونی بودن فرآیند واردات و صادرات کالاها از گمرک به‌کار می‌روند. این مستندات به‌ویژه برای اطمینان از صحت ترخیص کالا، پرداخت مالیات‌ها و تطابق با قوانین گمرکی ضروری هستند. در اینجا برخی از اصطلاحات مهم در این زمینه را نام می‌بریم:

1. اظهارنامه گمرکی (Customs Declaration)
   این فرم که توسط واردکننده یا صادرکننده تکمیل می‌شود، شامل اطلاعات دقیق در مورد کالاها، میزان و ارزش آنها است. این مدرک برای انجام فرآیند ترخیص کالا از گمرک لازم است.
2. فاکتور تجاری (Commercial Invoice)
   فاکتوری است که توسط فروشنده برای خرید کالا صادر می‌شود و شامل اطلاعات دقیق از قبیل ارزش، مقدار و نوع کالا است. این فاکتور برای محاسبه مالیات و عوارض گمرکی استفاده می‌شود.
3. بارنامه (Bill of Lading)
   این سند که معمولاً در حمل و نقل دریایی یا هوایی استفاده می‌شود، تأییدیه‌ای است که حمل‌کننده (Carrier) صادر می‌کند و نشان می‌دهد که کالا به‌طور رسمی برای حمل آماده است.
4. گواهی مبدا (Certificate of Origin)
   گواهی‌نامه‌ای است که اثبات می‌کند کالا در کدام کشور تولید یا فرآوری شده است. این سند به‌ ویژه برای واردات کالاها به کشورهای دیگر که نیاز به گواهی مبدا دارند، ضروری است.
5. گواهی بهداشت (Health Certificate)
   برای کالاهای خاص مانند مواد غذایی یا دارویی، این گواهی از نهادهای بهداشتی صادر می‌شود و نشان‌دهنده تأسیس بهداشت کالا است.
6. گواهی قرنطینه (Quarantine Certificate)
   این گواهی برای کالاهایی که ممکن است نیاز به بازرسی قرنطینه‌ای داشته باشند، به‌ویژه برای محصولات کشاورزی یا حیوانات زنده، صادر می‌شود.
7. مجوز واردات (Import License)
   در برخی کشورها، واردات کالاهای خاص نیاز به مجوز مخصوص دارد. این مجوز باید قبل از واردات کالا از گمرک دریافت شود.
8. گواهی بیمه حمل (Cargo Insurance Certificate)
   این سند تأیید می‌کند که کالا در طول حمل و نقل از طریق بیمه پوشش داده شده است.
9. مدرک حمل و نقل (Transport Document)
   این سند تأیید می‌کند که کالا در حال حمل از محل تولید به مقصد است. معمولاً شامل جزئیات حمل و نقل و نوع وسیله حمل است.

اصطلاحات مربوط به نوع کالاها

اصطلاحات مربوط به نوع کالاها به مجموعه‌ای از واژه‌ها و عبارات اطلاق می‌شود که برای دسته‌بندی و توضیح ویژگی‌های مختلف کالاهایی که از طریق گمرک وارد یا از آن خارج می‌شوند، استفاده می‌شوند. این اصطلاحات در فرآیندهای گمرکی و لجستیکی برای شناسایی، طبقه‌بندی و ترخیص کالاها بسیار مهم هستند. در اینجا برخی از اصطلاحات مربوط به نوع کالاها را معرفی می‌کنیم:

1. کالاهای خطرناک (Dangerous Goods)
   کالاهایی که به دلیل ویژگی‌های خاص خود، مانند اشتعال‌پذیری، مواد شیمیایی سمی یا رادیواکتیویته، می‌توانند خطرناک باشند. این کالاها نیاز به پروسه‌های خاص حمل و نقل و بسته‌بندی دارند.
2. کالاهای فاسد شدنی (Perishable Goods)
   کالاهایی که به سرعت در برابر زمان خراب می‌شوند، مانند مواد غذایی، داروها، گل‌ها و میوه‌ها. این کالاها نیاز به شرایط ویژه حمل و نقل دارند که معمولاً شامل یخچال یا نگهداری در دمای خاص است.
3. کالاهای صنعتی (Industrial Goods)
   این کالاها معمولاً شامل تجهیزات، ماشین‌آلات، قطعات یدکی و مواد اولیه هستند که در فرایند تولید استفاده می‌شوند. این نوع کالاها بیشتر برای مصارف تجاری وارد یا صادر می‌شوند.
4. کالاهای مصرفی (Consumer Goods)
   کالاهایی که برای مصرف نهایی افراد و خانواده‌ها طراحی شده‌اند. این کالاها شامل انواع پوشاک، لوازم خانگی، لوازم الکترونیکی و... می‌شوند.
5. کالاهای بسته‌بندی‌ شده (Packaged Goods)
   کالاهایی که به‌ طور مناسب بسته‌بندی شده‌اند تا در طول حمل و نقل از آسیب یا خراب شدن جلوگیری شود. این بسته‌بندی ممکن است شامل جعبه، پلاستیک، فویل و... باشد.
6. کالاهای نیمه‌ تمام (Semi-finished Goods)
   کالاهایی که هنوز به‌ طور کامل تولید نشده‌اند و نیاز به پردازش و تکمیل در فرآیندهای دیگر دارند. این کالاها معمولاً به‌عنوان مواد اولیه در تولیدات دیگر استفاده می‌شوند.
7. کالاهای مواد غذایی (Foodstuffs)
   این اصطلاح به تمامی انواع مواد غذایی شامل میوه، سبزیجات، گوشت، غلات و غیره اطلاق می‌شود که برای مصرف انسانی یا دامی تولید می‌شوند.
8. کالاهای پزشکی (Medical Goods)
   کالاهایی که به‌طور خاص برای استفاده در بخش بهداشت و درمان تولید می‌شوند، مانند داروها، تجهیزات پزشکی، لوازم آزمایشگاهی و.....
9. کالاهای الکترونیکی (Electronic Goods)
   این کالاها شامل لوازم و دستگاه‌های الکترونیکی مانند موبایل، تلویزیون، رایانه و لوازم خانگی الکترونیکی می‌شوند.
10. کالاهای تجملاتی (Luxury Goods)
    این کالاها معمولاً شامل اجناس گران‌قیمت و برندهای معروف مانند ساعت‌های لوکس، جواهرات، پوشاک برند و.... می‌شوند که برای مصرف افراد با درآمد بالا عرضه می‌شوند.

سخن پایانی

اصطلاحات گمرکی نقش بسیار مهمی در تسهیل فرآیندهای تجاری و ترخیص کالا دارند؛ ازین رو آشنایی با اصطلاحات بازرگانی و گمرکی، برای هر فردی که در زمینه تجارت بین‌المللی و واردات و صادرات فعالیت می‌کند، ضروری است. این اصطلاحات نه‌تنها به شما کمک می‌کنند تا فرآیندهای گمرکی را سریع‌تر و بدون مشکل پشت سر بگذارید، بلکه درک درست آنها موجب می‌شود تا از هرگونه هزینه اضافی یا مشکلات قانونی جلوگیری کنید.

تیم حرفه‌ای ارمک آماده است تا در هر مرحله از فرایند ارسال بار به مقصدهای بین‌المللی شما را راهنمایی کند و اطمینان حاصل کند که کارهای شما به‌راحتی و بدون هیچ‌گونه مشکلی پیش می‌رود، با مشاورین ما در تماس باشید.

شماره تماس: 02141922

سوالات متداول درباره اصطلاحات گمرکی

۱. اصطلاحات گمرکی چیست و چه کاربردی دارد؟
اصطلاحات گمرکی مجموعه‌ای از واژگان تخصصی هستند که برای توصیف فرآیندها، اسناد، هزینه‌ها و قوانین مرتبط با واردات و صادرات کالا استفاده می‌شوند.

۲. چرا یادگیری اصطلاحات گمرکی برای صادرکنندگان و واردکنندگان ضروری است؟
درک صحیح از اصطلاحات گمرکی، از بروز اشتباه در ارسال مدارک، پرداخت هزینه‌ها و انجام تشریفات جلوگیری می‌کند و باعث تسهیل تجارت بین‌المللی می‌شود.

۳. مهم‌ترین اصطلاحات گمرکی که باید بدانیم کدامند؟
مهم ترین اصطلاحات گمرکی عبارتند از: ترخیص کالا، ارزش گمرکی، تعرفه گمرکی، بارنامه (BL)، قبض انبار (HS Code)

۴. تفاوت بین تعرفه گمرکی و حقوق ورودی چیست؟
تعرفه گمرکی نرخ مشخصی است که بر کالاها اعمال می‌شود، در حالی که حقوق ورودی مجموع تعرفه گمرکی، سود بازرگانی و سایر عوارض است.

۵. HS Code چیست و چه نقشی در ترخیص کالا دارد؟
HS Code یک کد بین‌المللی برای شناسایی کالاهاست که در تعیین تعرفه، مالیات و مجوزهای مورد نیاز نقش کلیدی دارد.

۶. چگونه می‌توان اصطلاحات گمرکی را به طور کامل یاد گرفت؟
استفاده از منابع آموزشی معتبر، دوره‌های آموزشی آنلاین، مطالعه سایت‌های تخصصی در حوزه بازرگانی و تجربه عملی از بهترین روش‌های یادگیری هستند.

۷. آیا استفاده نادرست از اصطلاحات گمرکی می‌تواند مشکلات قانونی ایجاد کند؟
بله، عدم آشنایی با اصطلاحات یا برداشت اشتباه از آن‌ها می‌تواند منجر به تأخیر در ترخیص، جریمه یا حتی ضبط کالا شود.